Madencilik

UZAY MADENCİLİĞİ DÜNYA EKONOMİSİNİ ÇÖKERTEBİLİR

admin Mayıs 14, 2022 19 dakika okuma süresi

119 Views

Yunan mitolojisinde aşk ve arzu tanrısı olan Eros aynı zamanda güzellik tanrıçası Afrodit’in oğludur. Eros insanların gönlünde yaktığı aşk ateşiyle ünlüyken, sırtında taşıdığı okları insanların kalbine fırlatarak çiftleri birbirine aşık etmektedir. Sırtında bir çift kanadıyla ve sevda oklarıyla uçan Eros aşkın temsili tanrısıyken kendisi de Psykhe adlı bir güzele aşık olmuştur. Ölümlü bir kız olan Psyche (Psykhe), Türkçe’de “ruh” anlamına gelirken güzelliğiyle de dillere destan birisidir.

Makalemize konu olan Psyche asteroidi de adını bu mitolojik figürden almaktadır. Psyche asteroidi 17 Mart 1852 yılında İtalyan astronom Annibale de Gasparis tarafından keşfedildi. Her gök cismine verildiği gibi bu asteroide de bir yıldızın tepesinde bulunan bu sembol, bir kelebeğin kanadını ve “ruh”u temsil etmektedir.

Asteroid Madenciliği

Yapılan hesaplamaya göre 500 tonluk bir göktaşına insansız uzay aracını gönderip, göktaşının yörüngesini değiştirerek dünyaya getirmek 6 ile 10 yıllık bir süre içinde gerçekleşebiliyor. Tüm bu operasyonun maliyeti ise 2,6 milyar dolar. Oysa ki değerli maden yönünden çok zengin olan göktaşlarından çıkartılacak olan demir, nikel, titanyum, altın, kobalt, manganez, paladyum, tungsten gibi madenlerin getirisi trilyon dolara ulaşabilecek. Boyu 1 kilometre olan ve üzerinde yoğun demir cevheri olduğu tespit edilen bir göktaşındaki madenin çıkartılması durumunda, dünyanın yıllık demir üretiminin 2-3 katı büyüklüğünde demir elde ediliyor.^[1]

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\4.jpg$

Psyche adı verilen göktaşı ise asteroid madenciliğinin en çarpıcı örneklerinden biri olacak. Çünkü bu asteroid üzerinde dünyanın tüm demir ihtiyacını milyonlarca yıl karşılayacak kadar demir olduğu biliniyor. Evet, yanlış okumadınız “dünyanın tüm demir ihtiyacını milyonlarca yıl karşılayacak kadar demir rezervi” olduğu ifade ediliyor. Jüpiter ve Mars arasında bulunan bu asteroitte, 10 katrilyon dolar değerinde nikel, demir ve altın tespit edildi. Bilindiği gibi Dünya ekonomisinin (sanayi ve ürün) 2014 yılındaki büyüklüğü 73.7 trilyon^[2] dolar. Bu ekonomik büyüklüğü ile Güneş sisteminde bulunan Psyche asteroidinin dünya ekonomisini yerle bir edebilir. Zira “Psyche, dünya ekonomisinin 137.000 katı değerinde nikel, demir ve altın” madenini barındırıyor. Uzmanlar bu asteroidin dünya ekonomisine kazandırılması durumunda dünya ekonomisinin çökmesine neden olabileceği konusunda uyarıda bulunuyor.

1852 yılında keşfedilen ve ilk aşamada küçük bir gezegen olduğu zannedilen Psyche, şimdiye dek astronomların gözlemlediği en metal yoğunluklu göktaşı olarak biliniyor. Üzerindeki demir ve nikelin insanlığın ihtiyacını milyonlarca yıl karşılayabileceği hesap ediliyor. Göktaşının dünyaya uzaklığı ise 450 milyon kilometre^[3]. Karşılaştırmak gerekirse Ay’ın dünyadan uzaklığı yörüngeye bağlı olarak değişse de yaklaşık 400 bin kilometre olarak ölçülüyor. Psyche’nin 1,7×10¹⁶ ton^[4] nikel-demir içerdiği hesaplanıyor. Belirlenen boyut ve kütle tahminlerinden Psyche’nin yoğunluğu 4,500±1,4 kg/cm³ olduğu ve maksimum % 4’lük^[5] bir gözenekliliğe sahip olacağı ifade ediliyor. Asteroid hakkında yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda, Psyche’in oldukça saf (% 90 demir) bir demir-nikel bileşime sahip olduğunu,^[6] ve asteroit kuşağında en yüksek radaralbedosuna (0,37±0,09 ) sahip olduğunu göstermektedir.^[7]

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\3.jpg$

Psyche asteroidi üzerinde araştırmalar yapan Arizona Eyalet Üniversitesi Uzay Keşifleri Direktörlüğü uzmanları çekirdeği gezegensi yapıda olmasına rağmen Psyche’in bir nedenden dolayı evrimini tamamlamamış olduğunu ve bu nedenle bir asteroid olarak kaldığını düşünüyorlar. Başka küçük meteorlarla olan çarpışmalarından kaynaklı su bulundurup bulundurmadığı da bir diğer tartışma konusu. Uzmanlar, asteroidin yörüngesine yerleştirilecek robotik bir cihazla araştırma yapacak ve 2023 yılında başlaması beklenen araştırmaların 6 ay süreceğini düşünüyorlar. Keşfin madencilik tarafının yanı sıra topoğrafya, yer çekimi, manyetizm çalışmaları da gerçekleştirilecek. Uydunun sadece asteroide ulaşması dahi 4,6 yıl sürecek ve tüm çalışmaların bitmesi de 20 ayı bulacak. Paha biçilemeyecek araştırma sonrasında meteor hakkında henüz teorik düzeyi pek fazla aşamayan kabuk, manto ve çekirdekle ilgili yeni bulgulara ulaşılacak.^[8]

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\1.jpg$

PSYCHE’NİN TİCARİ DEĞERİ

Daha öncede belirtim gibi, Jüpiter ve Mars arasındaki bir asteroidin 10 kentrilyon dolar değerinde nikel, demir ve altından oluşan ekonomik bir değere sahip. Bu rakam ise günümüz Dünya ekonomisinin 137.000 katını oluşturuyor. Psyche’nde bu ana madenlerin dışında önemli miktarlarda platin, iridyum ve renyum da bulunuyor. Dünya’da pek çok kullanım alanı olan bu değerli metaller gök taşında bol miktarda bulunuyor.

Henüz uzay madenciliği teori aşamasında. Teknolojik açıdan alınması gereken daha çok yol var ancak metallerin çıkarılabilmesi durumunda dahi asıl problem Dünya’ya lojistiğinin nasıl gerçekleşeceği. Zira belirtilen ölçekte bir metal yığınını uzaydan Dünya topraklarına taşıyacak ve güvenli bir şekilde inmesini sağlayacak altyapı henüz bulunmuyor.

Diğer sorun ise bu kadar metalin gelmesi durumunda oluşacak ani arz yükselişi. Mevcut piyasadaki fiyatların böyle bir arzdan etkileneceği kesin ve neden olacağı ekonomik düşüş küresel bir krize de pekâlâ yol açabilir. Devletlerarası hukuk ise işin bir başka boyutu. Tüm bu gelişmelere rağmen uzay madenciliğinin ekonomik boyutuna dayalı görünse de, uzmanlar bu polemiklere girmeksizin motivasyonunu ekonomik değil 16 Psyche asteroidindeki metalik oluşum olduğunu vurguluyor.

SONUÇ YERİNE

Madenciliğin geleceğini ve dünya ekonomisini bu kadar yakından ilgilendiren bu konuda halen asteroit madenciliğinin aslında çok pahalı, çok riskli ve çok maliyetli olduğunu açıklamak mümkün. Örneğin; ABD ve AB’nin bugün bırakın asteroitleri, Dünya yörüngesine astronot yollayacak roketi veya kapsülü yok. Bütün dünya uzaya astronot yollamak için Rusların Soyuz kapsüllerine muhtaç. Soyuzlar ise Uluslararası Uzay İstasyonu’na adam taşımakla meşgul. Ancak, Soyuzlar sadece hafif yükleri 440-600 km irtifaya, yani alçak yörüngeye taşıyabiliyor. Asteroit Kuşağı ise 440 km değil, 400 milyon km uzaklıkta!

Başta Psyche olmak üzere asteroitlerde yerçekimi yok ve dünya üzerinde yerçekimsiz ortamda maden çıkarma teknolojisi ve buna yönelik bugüne kadar geliştirilmiş uygulamalar da bulunmuyor. Geliştirilen çeşitli teorilere göre, asteroitleri uzayda değil de Dünya yörüngesinde işletilmesi ya da Dünya’ya indirilerek yerçekimli ortamda madencilik metotları uygulanması durumunda Bu kadar büyük ve süratli yapıların Dünya açısından önemli bir tehdit oluşturacağı ve uluslararası hukukun böylesine bir durumda devreye gireceği düşünülüyor.

Şu ana kadar hiçbir uzay aracı Psyche’yi ziyaret etmedi. Ancak geçtiğimiz yıllarda ABD hükümeti tarafından Arizona State University tarafından başlatılan bir çalışmaya paralel olarak, robotik çalışmalar ve araştırmalar yapacak bir uzay aracının bu asteroid kuşağına gönderildiği biliniyor.^[9] Uzay aracı, 20 sene boyunca Psyche’nin yörüngesinde kalacak ve topoğrafya, yüzey özellikleri, yerçekimi, manyetizma ve diğer özellikleri üzerinde çalışarak istenilen örnekleri toplayacak. Bu veriler doğrultusunda uygun teknoloji, maliyet hesapları, olası riskler ve uygulanacak madencilik metotları konusunda daha sağlıklı değerlendirmeler yapılabilecek.^[10]

Arizona State University’nin geliştirdiği bu proje geçtiğimiz günlerde (4 Ocak 2017) ABD’li yetkililer tarafından onaylandı. Bu projeye göre 2023 yılında hazır olacak bir robotik araştırma birimi veri toplamak amacıyla Psyche’ye doğru yola çıkacak. Mars’a gönderilen robotik araştırma ünitelerine benzer bir şekilde tasarlanacağı bildirilen araçlar topladığı bilgileri ve analiz sonuçlarını dünyaya ulaştırdıkça, ünitelerin yönlendirilmesine karar verilecek. Veri toplama işlemlerinin 2030 yılına kadar devam etmesi planlanıyor. Bu bilgiler ışığında projenin uygulama sürecinin daha sağlıklı planlanması düşünülüyor.

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\223186ruh.jpg$

Mitolojik öyküye göre; Eros ile Psyche birbirlerine delicesine aşık olurlar. Ancak Eros gündüzleri insanları okları ile birbirlerine aşık etme yükümlülüğünü yerine getirmekle meşgulken, Psyche ile sadece akşamları birlikte olabiliyormuş. Kendisinin bir tanrı olduğunu sevgilisi Psyche’den gizleyen Eros, sevdiği kızdan onu tanımaması ve yüzüne bakmamasını ister. Ancak, sevgilisinin sakladığı bir şey olduğu ya da çirkin olduğu endişesine kapılan Psyche, bir gece Eros uyurken onun son derece yakışıklı biri olduğunu görür. Ancak bu sırada uyana Eros, büyük bir kızgınlıkla oradan ayrılarak yıllar yılı Psyche’yi görmez. Son derece meşakkatli ve zor geçen yılların ardından tanrıça Afrodit bu gençleri tekrar bir araya getirir. Birbirine kavuşan sevgililer kızları Hedone (haz tanrıçası) ile birlikte mutlu bir hayat sürerler.

Madenciliği farklı bir boyuta taşıyacak olan asteroid madenciliğinde de yakın bir tarihte çok önemli gelişmelerin yaşanacağını düşünüyorum. Denir madenciliği, geri dönüşüm madenciliği ve asteroid madenciliği ile birlikte madencilik sanayi konvansiyonel metotlardan farklı bir boyuta taşınacak. Ruh(Psyche)unuzun derinden yaşayacağı bir aşk yaşamanız dileğiyle …

Nadir AVŞAROĞLU
Maden Mühendisi
Temmuz – 2018

Kaynaklar :

1-NASA’nın 10 Bin Katrilyon Dolarlık Asteroit Seferi, Kozan Demircan, 20.01.2017

2-http://arsiv.dha.com.tr/gozunu-uzaya-dikti_302313.html

3-http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-17827347

http://www.haberiniz.com.tr/teknoloji/google-uzayda-goktasi-avciligina-soyundu-53016h.html ↑
Mahfi Eğilmez, http://t24.com.tr/haber/dunya-ekonomisinin-son-durumu,208894 ↑
“Asteroid Data Sets”. sbn.psi.edu. Retrieved 2018-05-26. ↑
Sheppard, Michael K.; Richardsonb, James; Taylor, Patrick A.; et al. (2017). “Radar observations and shape model of asteroid 16 Psyche”. Icarus. 281: 388–403. ↑
Ostro, S. J. (1985). “Radar observations of asteroids and comets”. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 97: 877. Bibcode:1985PASP…97..877O. doi:10.1086/131619 ↑
“Mainbelt Asteroids: Results of Arecibo and Goldstone Radar Observations of 37 Objects during 1980–1995”(PDF). Icarus. 140 (2): 379. Bibcode:1999Icar..140..379M. doi:10.1006/icar.1999.6130. ↑
“Asteroid Data Sets”. sbn.psi.edu. Retrieved 2018-05-26. ↑
http://www.haber7.com/bilim/haber/2351886-uzayda-bekleyen-10-bin-katrilyon-dolar ↑
Chang, Kenneth (6 January 2017). “A Metal Ball the Size of Massachusetts That NASA Wants to Explore”. The New York Times. Retrieved 7 January 2017. ↑
Wall, Mike. “Strange Metal Asteroid Targeted in Far-Out NASA Mission Concept”. Space.com. TechMedia Network. Retrieved 16 January 2014. ↑

UZAY MADENCİLİĞİ

DÜNYA EKONOMİSİNİ ÇÖKERTEBİLİR

Asteroid Madenciliği

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\4.jpg$ Psyche adı verilen göktaşı ise asteroid madenciliğinin en çarpıcı örneklerinden biri olacak. Çünkü bu asteroid üzerinde dünyanın tüm demir ihtiyacını milyonlarca yıl karşılayacak kadar demir olduğu biliniyor. Evet, yanlış okumadınız “dünyanın tüm demir ihtiyacını milyonlarca yıl karşılayacak kadar demir rezervi” olduğu ifade ediliyor. Jüpiter ve Mars arasında bulunan bu asteroitte, 10 katrilyon dolar değerinde nikel, demir ve altın tespit edildi. Bilindiği gibi Dünya ekonomisinin (sanayi ve ürün) 2014 yılındaki büyüklüğü 73.7 trilyon^[2] dolar. Bu ekonomik büyüklüğü ile Güneş sisteminde bulunan Psyche asteroidinin dünya ekonomisini yerle bir edebilir. Zira “Psyche, dünya ekonomisinin 137.000 katı değerinde nikel, demir ve altın” madenini barındırıyor. Uzmanlar bu asteroidin dünya ekonomisine kazandırılması durumunda dünya ekonomisinin çökmesine neden olabileceği konusunda uyarıda bulunuyor.

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\3.jpg$ Psyche asteroidi üzerinde araştırmalar yapan Arizona Eyalet Üniversitesi Uzay Keşifleri Direktörlüğü uzmanları çekirdeği gezegensi yapıda olmasına rağmen Psyche’in bir nedenden dolayı evrimini tamamlamamış olduğunu ve bu nedenle bir asteroid olarak kaldığını düşünüyorlar. Başka küçük meteorlarla olan çarpışmalarından kaynaklı su bulundurup bulundurmadığı da bir diğer tartışma konusu. Uzmanlar, asteroidin yörüngesine yerleştirilecek robotik bir cihazla araştırma yapacak ve 2023 yılında başlaması beklenen araştırmaların 6 ay süreceğini düşünüyorlar. Keşfin madencilik tarafının yanı sıra topoğrafya, yer çekimi, manyetizm çalışmaları da gerçekleştirilecek. Uydunun sadece asteroide ulaşması dahi 4,6 yıl sürecek ve tüm çalışmaların bitmesi de 20 ayı bulacak. Paha biçilemeyecek araştırma sonrasında meteor hakkında henüz teorik düzeyi pek fazla aşamayan kabuk, manto ve çekirdekle ilgili yeni bulgulara ulaşılacak.^[8]

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\1.jpg$ PSYCHE’NİN TİCARİ DEĞERİ

Daha öncede belirtim gibi, Jüpiter ve Mars arasındaki bir asteroidin 10 kentrilyon dolar değerinde nikel, demir ve altından oluşan ekonomik bir değere sahip. Bu rakam ise günümüz Dünya ekonomisinin 137.000 katını oluşturuyor. Psyche’nde bu ana madenlerin dışında önemli miktarlarda platin, iridyum ve renyum da bulunuyor. Dünya’da pek çok kullanım alanı olan bu değerli metaller gök taşında bol miktarda bulunuyor.

SONUÇ YERİNE

$C:\Users\Nadir AVSAROGLU\Desktop\PSYCHE\223186ruh.jpg$ Mitolojik öyküye göre; Eros ile Psyche birbirlerine delicesine aşık olurlar. Ancak Eros gündüzleri insanları okları ile birbirlerine aşık etme yükümlülüğünü yerine getirmekle meşgulken, Psyche ile sadece akşamları birlikte olabiliyormuş. Kendisinin bir tanrı olduğunu sevgilisi Psyche’den gizleyen Eros, sevdiği kızdan onu tanımaması ve yüzüne bakmamasını ister. Ancak, sevgilisinin sakladığı bir şey olduğu ya da çirkin olduğu endişesine kapılan Psyche, bir gece Eros uyurken onun son derece yakışıklı biri olduğunu görür. Ancak bu sırada uyana Eros, büyük bir kızgınlıkla oradan ayrılarak yıllar yılı Psyche’yi görmez. Son derece meşakkatli ve zor geçen yılların ardından tanrıça Afrodit bu gençleri tekrar bir araya getirir. Birbirine kavuşan sevgililer kızları Hedone (haz tanrıçası) ile birlikte mutlu bir hayat sürerler.