KEDERLİ BİR MADENCİLER GÜNÜ GEÇİRDİK

Bilindiği üzere 4 Aralık tarihi tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de “Dünya Madenciler Günü” olarak kutlanılmaktadır. Uzun bir süreden beri ülkemizin belli başlı metropollerinde ve çeşitli maden işletmelerinde, kutlanan “Dünya Madenciler Günü” ve 4 Aralık tarihi, madenciliğin piri olarak kabul edilen Santa Barbara’ya adanmıştır.

Roma İmparatorluğu zamanında babasının gazabından kaçarak, madencilerin çalışmakta olduğu bir mağaraya sığınan ve bu madenciler tarafından azize kabul edilen Santa Barbara’nın aynı zamanda İzmit’te yaşamış olması ve efsanenin geçtiği mekanların Anadolu olmasının da ayrı bir önemi vardır. Madencilerin koruyucu azizesi olarak kabul edilen Santa Barbara’nın 4 Aralık tarihinde bu mağaraya yerleşmesi ve mağarada çalışmakta olan madencileri koruyor olması, önce Anadolu’da daha sonrada Avrupa ve tüm dünyada “Dünya Madenciler Günü” olarak kutlanılmıştır.

Dünya maden işçileri 4 Aralık Dünya Madenciler Günü’nü coşkuyla kutlarken, Türkiye’de ise madenciler yıllardır uygulanan politikalarının yansıması olan “rödovans” sisteminin sonucu esnek, güvencesiz ve taşeronluk koşulları altında çalışıyorlar. 301 madencinin katledildiği Soma’da, katliamların yanı sıra maden işletmecileri tarafından yaklaşık 3 bin madenci işten çıkarılırken, 13 işçinin cenazesinin çıkarıldığı Ermenek maden ocağında ise 5 maden işçisinin cenazesi 4 Aralık Madenciler Günü’nde çıkarılabildi.

Türkiye’de kömür ve linyit çıkartılan toplam 700’den fazla maden işletmesi bulunuyor. Ülkemizde madencilik sektöründe 190.346 maden emekçisi çalışırken, geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın açıkladığı rakamlara göre 190.346 maden çalışanından 42.020’si sigortasız, yani kaçak olarak çalışıyor. Maden işçilerinin yaklaşık 58 bini “diğer madencilik ve taş ocakçılığı”, 49 bini “kömür ve linyit”, 23 bini “metal cevheri” alanında çalışırken, geriye kalan maden işçileri ise “destek hizmeti”, “petrol” ve “doğalgaz” alanlarında çalışıyor.

Çalışma Bakanlığı tarafından açıklanan rakamlar, Türkiye’de sendikacılık alanında gerçeklerini gözler önüne seriyor. İş kazaları ve işten çıkarmaların yoğun olarak yaşanması dolayısıyla sendikaya en çok ihtiyacı olan maden işçilerinin yarısından fazlası sendikasız olarak çalışmakta. Bakanlığı açıkladığı rakamlarda, 190.346 maden çalışanından yalnızca 38.492 maden işçisinin sendika üyesi olduğu belirtilmiştir.

Madenlerde örgütlü sendikaların hükümet ve maden işletmecileri ile sermayedarlar ile ilişkisi de ise yaşanan faciaların bir diğer nedeni olarak görülmektedir. Soma’da yaşanan maden faciasında açıklama yapan uzman kurumlar, kazanın temel sorumlularından birinin de Soma’da örgütlü olan Türk-İş’e bağlı Maden-İş Sendikası olarak gösterildi. Bu madenlerde uygulanan “Dayıbaşı” sisteminden sendikanın haberdar olmaması ve bu uygulamaya karşı bir önlem almaması kafalarda soru işaretleri yaratırken Maden-İş’in en son 2.831 maden işçisinin sebepsiz yere işten çıkarılmasına da hiçbir tepki göstermemesi ise Dünya Madenciler Günü’nde bizlere “sarı sendikacılığın” boyutlarını gösteriyor.

Dünyada iş kazalarında 3., Avrupa’da ise 1. olan Türkiye, madencilik sektöründeki kazalarda da Avrupa’da 1. dünyada ise 2. sırada yer alıyor. Türkiye’nin madencilik sektöründeki çalışma yaşamı başta Enerji Bakanlığı ve ilgili kurumlarının denetimsizliği yüzünden içler acısı bir hale gelmektedir.

Türkiye’deki madenlerde yaşanan ölümlü kazalar son dönemlerde oldukça büyük artış göstermiştir. Madenlerin “rödovans” sistemi ile çalıştırmanın ve özelleştirmenin olduğu her yerde olduğu gibi madencilik sektöründe de kayıt dışı, esnek, taşeron çalışma biçimi ve buna bağlı olarak iş cinayetleri yaşanmaya devam etmektedir. Soma’da rödovans sistemi ile Soma AŞ’ye işletmesi için kiralanan maden ocağında 301 işçinin katledilmesi ve son olarak Ermenek’te 18 işçinin yerin 350 metre altında kaldığı facialarda da kazanın temel nedenleri arasında özelleştirme ve rödovans uygulaması geldiği bilinmektedir.

4 Aralık tarihi bu topraklarda Roma İmparatorluğundan bu yana binlerce yıldır Madenciler Günü olarak kutlanmaktadır. Ancak 2014 yılı kadar hüzünle karşılandığına hiç şahit olmadım. Dünya Madenciler Gününde Ermenek, Soma, Kozlu, Elbistan, Dursunbey, M. Kemalpaşa, Gediz, Sorgun, Merzifon, Armutçuk ve adını sayamadığım yüzlerce yerde meydana gelen iş cinayetlerinde yaşamını kaybeden maden emekçilerini saygıyla anıyor, bu kazalarda görevleri gereği sakatlanan, mağdur olan, işten çıkartılan maden emekçilerinin hak ettikleri onurlu bir yaşama kavuşmalarını diliyorum.

Nadir AVŞAROĞLU
Maden Mühendisi